Qiziqarli geografiya

Nega ekvatorda issiq?

от
nega ekvatorda issiq 65e7122ae7f4f

Nega ekvatorda issiq? Har safar xarita yoki globusni oʻrganganimizda, ekvator biz uchun shunchalik ahamiyatli boʻlib tuyuladiki, hatto unung xayoliy chiziq ekanligiga ishonish qiyin. Siz uni koʻp marta kesib oʻtishingiz mumkin va buni sezmaysiz. Bu bilan dengizchilarning “chiziqni kesib oʻtish”ni nishonlashga sodiqliklarini tushuntirishi mumkin. “Ekvator” soʻzi lotinchada “tenglashtirish” degan maʼnoni anglatadi. Ekvator oʻzi shu ishni bajaradi. … Читать далее

Shimoliy va Janubiy qutblardagi harorat bir xilmi?

от
shimoliy va janubiy qutblardagi harorat bir

Shimoliy va Janubiy qutblardagi harorat bir xilmi? Shimoliy va Janubiy qutb hududlari koʻpchiligimiz uchun sirlidir. Biz ushbu qutblar nimani ifodalashi haqida noaniq tushunchalarga egamiz va ular bir-biriga juda oʻxshash deb oʻylaymiz. Ammo ajablanarli tomoni shundaki, Antarktida (Janubiy qutb mintaqasi) va Arktika (Shimoliy qutb mintaqasi) oʻrtasidagi farqlar oʻxshashliklarga qaraganda koʻproq. Janubiy qutb hududini asosan Antarktida deb … Читать далее

Toshqotgan qoldiqlar qanday hosil bo‘ladi?

от
toshqotgan qoldiqlar qanday hosil boladi 65e67b5ada5d2

Toshqotgan qoldiqlar qanday hosil bo‘ladi? Toshqotgan qoldiqlar bu — hayvon va o‘simliklarning toshda saqlanib qolgan qoldiqlari. Ba’zan ular chig‘anoq, suyak, tangacha yoki hayvon tanasining boshqa qattiq qismlariga o‘xshaydi. Ba’zida hayvonlar butunlay saqlanib qoladi. O‘simliklarga kelsak, bu yongan yog‘och bo‘lagi yoki parchalanishdan keyin qolgan, yupqa uglerod plyonkasi bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha hayvonlarning vaqt o‘tishi bilan qotib, toshga … Читать далее

Cho‘lda har doim issiqmi?

от
cholda har doim issiqmi 65e67a540a79d

Cho‘lda har doim issiqmi? Biz cho‘llarda doim issiq bo‘ladi deb o‘ylashga odatlanganmiz. Darhaqiqat, hammaga tanish bo‘lgan Sahroi Kabir kabi cho‘llarning aksariyati dunyoning termometrdagi suyuqlik tom ma’noda qaynay boshlaydigan va quyoshning jazirama nuri rahm-shafqat bilmaydigan hududlarida joylashgan. Lekin bu cho‘l chidab bo‘lmas issiqlik abadiy hukm suradigan joy degani emas. Keling, cho‘l nima ekanini aniqlashga urinib ko‘raylik … Читать далее

Okean suvi ko‘tarilishidan foydalanish mumkinmi?

от
okean suvi kotarilishidan foydalanish mumkinmi 65e67a391926d

Okean suvi ko‘tarilishidan foydalanish mumkinmi? Dengiz bo‘yida bo‘lganda suvning ko‘tarilishi va pasayishi vaqtida qirg‘oq yaqinidagi suv sathi farqini payqash mumkin. Dunyoning ba’zi joylarida u 12 metrni tashkil qiladi. Suvning bunday davriy harakati inson uzoq vaqt davomida e’tibor bermagan kuchli energiya manbai ekani aniq. Agar buni sharshara va daryolar singari ishlatish imkoni bo‘lganida, unda juda katta … Читать далее

Nega Yer ichi qaynoq?

от
nega yer ichi qaynoq 65e67a2c05ef2

Nega Yer ichi qaynoq? Yer qobig‘i tashqi qismining qalinligi turli joylarda 15 dan 50 km gacha bo‘lib, Yerning markaziga yaqinlashgan sari uning harorati ko‘tarilib boradi. Taxminan har 40 m da u bir darajaga oshadi. Uch kilometr chuqurlikda u shu qadar issiqki, u yerga suv to‘ldirilgan stakan tushirilsa, suv qaynashni boshlaydi. Agar Yer yuzasida 50 km … Читать далее

Vulqonlar qanday paydo bo‘ladi?

от
vulqonlar qanday paydo boladi 65e679de973e8

Vulqonlar qanday paydo bo‘ladi? 1943-yilning fevral oyida Meksikaning bir tumanida odamlar oʻta noyob va hayratlanarli manzara — makkajoʻxori dalasining oʻrtasida yangi vulqon paydo boʻlganiga guvoh boʻlgan. Atigi uch oy ichida balandligi 300 metrli konus shaklidagi togʻ hosil boʻlgan. Natijada ikkita shahar vayron boʻlib, katta maydon kul va lava qatlami ostida qolgan. Xoʻsh, vulqonlarning paydo boʻlish … Читать далее

Okeanlar qanday shakllangan?

от
okeanlar qanday shakllangan 65e679d0f0c14

Okeanlar qanday shakllangan? Yer tarixida hali yechilmagan jumboqlar talaygina. Ulardan biri — okeanlar qanday paydo boʻlgani haqidagi savol. Haqiqatan ham, biz bu qachon sodir boʻlganini aniq bilmaymiz. Lekin Yer rivojlanishining dastlabki davrlarida ular mavjud boʻlmagandek koʻrinadi. Ehtimol, okean dastlab ulkan bugʻ bulutlari shaklida boʻlib, yuza sovishi mobaynida suvga aylangan boʻlishi ham mumkin. Olimlarning okeandagi mineral … Читать далее

Nega Buyuk Britaniya grafliklarga bo‘lingan?

от
nega buyuk britaniya grafliklarga bolingan 65e5f4f23641a

Nega Buyuk Britaniya grafliklarga bo‘lingan? Angliya, Uels, Shotlandiya va Irlandiyaning hozirgi vaqtdagi grafliklarga boʻlinishi ming yildan ortiq davr mobaynida tarixiy, qonunchilik, iqtisodiy va ijtimoiy oʻzgarishlarning uzoq davom etgan jarayoni natijasidir. Bu anglo-sakslar davrida, Angliya umumiy nomi “shir” (“shire” soʻzining oʻzbekcha transkripsiyasi) boʻlib, koʻplab zamonaviy grafliklar, masalan, Yorkshir, Lankashir va boshqalarning nomlarida saqlanib qolgan viloyatlarga boʻlinganida … Читать далее

Gavayi orollari qanday shakllangan?

от
gavayi orollari qanday shakllangan 65e5cf1c2a4ec

Gavayi orollari qanday shakllangan? Gavayi AQSh tarkibidagi eng yosh shtatdir. U Kaliforniyadan taxminan 2400 mil janubi-gʻarbda joylashgan Tinch okeanidagi bir guruh orollardan iborat. Shtat 8 ta katta va koʻplab kichik orollarni oʻz ichiga olib, taxminan 6420 kvadrat mil maydonni egallaydi. Gavayi afsonalaridan biriga koʻra, bir vaqtlar Pele ismli vulqon maʼbudasi boʻlgan va orollarni u yaratgan. … Читать далее