Muhim kashfiyotlar

Barmoq izlari nima uchun kerak?

от
barmoq izlari nima uchun kerak 65e70d26ab718

Barmoq izlari nima uchun kerak? Ikki qoʻlingizdagi barmoqlarning izlari har xil desak ishonasizmi? Dunyoda bir xil barmoq izlariga ega insonlar yoʻq desakchi? Qadim zamonlardayoq odamzod barmoq uchlarida naqshlar borligini payqagan. Xitoy aholisi ularni ancha yillar oldin turli maqsadlarda ishlatgan. Yaqin ikki asrdan boshlab odamlar barmoq izlarini jinoyatchilarni aniqlash vositasi sifatida ishlatishni boshladilar. Birinchi boʻlib 1880-yilda … Читать далее

Nobel qanday mukofot?

от
nobel qanday mukofot 65e6a5975176f

Nobel qanday mukofot? Har yili Nobel mukofoti topshirilganda, laureatlar atrofida juda koʻp shov-shuvlar paydo boʻladi. Ulardan intervyu olinadi, ular haqida maqolalar yoziladi. Buning sababi shundaki, Nobel mukofoti koʻpchilik tomonidan kimyo, fizika, tibbiyot yoki adabiyot kabi muayyan faoliyat sohasidagi xizmatlar uchun berilgan eng yuqori mukofot sifatida qaraladi. Shuningdek, tinchlikni mustahkamlashga qaratilgan saʼy-harakatlar uchun Nobel tinchlik mukofoti … Читать далее

Ilm-fan nima?

от
ilm fan nima 65e699228417c

Ilm-fan nima? Inson har doim hayotni va uning atrofida sodir boʻlayotgan voqealarni izohlab beradigan usullarni izlagan. Shu sababli qadimda tabiat ruhlar tomonidan boshqarilishi haqida afsonalar yaratilgan. Tabiat kuchlari ruh taʼsirida emas, balki aslida qanday ekani haqida birinchi boʻlib qadimgi yunonlar mulohaza yuritgan. Ammo ular haqiqatni tajribalar oʻtkazmasdan, faqat kuzatuv va sabablarni qidirish orqali kashf etishga … Читать далее

Mikroskopni kim ixtiro qilgan?

от
mikroskopni kim ixtiro qilgan 65e689082bafc

Mikroskopni kim ixtiro qilgan? “Mikroskop” soʻzi yunon tilidan kelib chiqqan va birinchi qismi “kichik”, ikkinchisi esa “kuzatuvchi” degan maʼnoni anglatadi. Demak, mikroskop — birorta juda kichik narsani kuzatuvchi. Bu oddiy koʻz bilan koʻrib boʻlmaydigan mayda narsalarni koʻrishda ishlatiladigan asbob. Umuman olganda, obyekt koʻzga yaqinlashtirilganda, u kattaroq koʻrinadi. Ammo u 25 sm dan yaqinroq masofaga yaqinlashtirilganda, … Читать далее

Quyosh soati vaqtni qanday ko‘rsatadi?

от
quyosh soati vaqtni qanday korsatadi 65e688fb7f2ad

Quyosh soati vaqtni qanday ko‘rsatadi? Qachonlardir odam vaqtni quyoshga va uning osmon boʻylab harakatlanishiga qarab aniqlagan. Quyosh chiqishi va botishini farqlash oson, lekin quyosh ufqdan koʻtarilganda vaqtni bilish ancha qiyin. Aynan shu kunduzgi soatlarda quyoshga qarab vaqtni aniqlash qiyin boʻlgan. Odam kun davomida soya uzunligi oʻzgarib turishini payqagan. Vaqtni quyoshga emas, balki soyaga qarab aniqroq … Читать далее

Birinchi universitet qachon paydo bo‘lgan?

от
birinchi universitet qachon paydo bolgan 65e5cef5df682

Birinchi universitet qachon paydo bo‘lgan? Oʻrta asrlarda umumiy manfaatlarni himoya qilish uchun tashkil etilgan har qanday jamoa yoki guruh universitet deb nomlangan. Shuning uchun birinchi taʼlim universitetlari ularni himoya qilish uchun tashkil etilgan oʻqituvchi va talabalar uyushmalari boʻlgan. Ular doimiy binoga ega boʻlmagan. Oʻqituvchi va talabalar shunchaki zal yoki boshqa katta xonani ijaraga olgan. Vaqt … Читать далее

Arifmetika qanday paydo bo‘lgan?

от
arifmetika qanday paydo bolgan 65e5cee922022

Arifmetika qanday paydo bo‘lgan? Arifmetikani raqamlar haqidagi fan deb atash mumkin. Soʻzning oʻzi yunoncha “arifmos”dan kelib chiqqan boʻlib, “raqamlar” degan maʼnoni anglatadi. Dastlab, odamlar qoʻy va sigirlarini barmoqlari yordamida hisoblagan. Keyin odamzod tayoqchalardagi kertiklar yordamida hisoblashni boshlagan va keyingi bosqichda har bir raqamni belgi yoki ramz yordamida yozish mumkin boʻlgan hisoblash tizimini ixtiro qilgan. Qadimgi … Читать далее

Rentgen nurlarini kim kashf qilgan?

от
rentgen nurlarini kim kashf qilgan 65e5b96760a29

Rentgen nurlarini kim kashf qilgan? Rentgen nurlari tarixi 100 yildan sal koʻproq vaqt oldin boshlanganini bilarmidingiz? XIX asrning oʻrtalarida Geynrix Geysler ismli kishi yuqori kuchlanishli elektr zaryadi naychadagi vakuum orqali oʻtganda chiroyli yorugʻlik effekti paydo boʻlishini aniqlagan. Keyinchalik ser Uilyam Kruks yorugʻlik effektining sababi zaryadlangan zarralar ekanini isbotlagan. Soʻngra Genrix Gers bu nurlar yupqa oltin … Читать далее

Sekstant nima?

от
sekstant nima 65e595f59a0ec

Sekstant nima? Yer boʻylab sayohat davomida yoʻl qayerga olib borishini bilsangiz, adashmaysiz. Kemada sayohat qilganda ham qirgʻoq koʻrinib tursa, tepalik, daryo, togʻ, oʻrmon va plyajlarni tanib, oʻz joyingizni osongina aniqlashingiz mumkin. Qadim zamonlarda dengizchilar yerni nazardan qochirmaslik uchun qirgʻoqdan taxminan 3–4 kilometr masofada suzishni afzal koʻrgan. Ochiq okeanga chiqishga jurʼat etgan odamlar oʻz joyini aniqlashning … Читать далее