Nega isitma chiqadi? Oʻzimizni yomon his qilganimizda shifokor yoki onamiz birinchi haroratimizni oʻlchab, uni yuqori yoki meʼyorida ekanini tekshiradi. Sogʻlom paytda tanamiz harorati oʻrtacha 36,6 °C atrofida boʻladi. Kasallanganimizda harorat koʻtariladi. Biz uni isitma deb ataymiz. Isitma hamma kasallikda boʻlmasa ham, lekin koʻpincha kuzatiladi. Shifokor yoki hamshira, odatda, haroratni kuniga ikki marta oʻlchab, uning koʻtarilish … Читать далее
Mollyuska nima? “Mollyuska” soʻzi tarixdan ilgari yashagan qandaydir jonzotning nomiday eshitiladi, ammo aslida unday emas. Mollyuskalar — shilliqqurt, venera, ustritsa va sakkizoyoqlarni oʻz ichiga oladigan, skeletsiz tirik organizmlarning katta sinfi. Ular har xil oʻlchamlarga ega: deyarli koʻzga koʻrinmas mikroorganizmlardan tortib, uzunligi 15 metrga yetadigan ulkan bosh-oyoqlilargacha. Ular tropik va Arktika mintaqalarida ham, dengiz tubida va … Читать далее
Ustritsa suvdan tashqarida yashay oladimi? Ochilgan chigʻanogʻida yotgan ustritsaga qarab, bu jonzot koʻplab murakkab funksiyalarni bajarishga qodir ekaniga ishonish qiyin. Keling, ustritsani diqqat bilan oʻrganib va uning hayotini koʻrib chiqamiz. Ustritsalarning bir-biridan shakli, kattaligi va atrofdagi sharoitga qarab chigʻanogʻi bilan farq qiladigan 100 dan ortiq turi mavjud. Amerika ustritsasining tanasi chigʻanoqning botiq chap tomonida joylashgan … Читать далее
Sil qanday kasallik? Sil kasalligi — tuberkulyoz mikobakteriyasi (eskirgan nomi Kox tayoqchasi) deb ataluvchi mikrob sabab boʻladigan kasallik. Bu infeksiya butun dunyoda keng tarqalgan, ammo koʻproq tor va antisanitariya sharoitida yashaydigan hamda yomon ovqatlanadigan odamlarda uchraydi. Yaxshiyamki, odam bu infeksiyaga chidamli. Mikobakteriyalar bilan zararlanish tufayli odamlarning 10 foizdan kamrogʻi vafot etadi. Koʻplab mamlakatlarda oʻpka rentgenoskopiyasi, … Читать далее
Mog‘or nima? Oshxonada nam paket ichida unutib qoldirilgan bir boʻlak nonni bir necha kundan keyin topganingizda, u yashil rangdagi, momiqday, mayin qatlam bilan qoplanganini hech koʻrganmisiz? Bunday hollarda non mogʻorlagan yoki mogʻor bosgan deyiladi. Bu mogʻor qayerdan paydo boʻlishi mumkin va u oʻzi nima? Avvalo shuni taʼkidlash kerakki, yashil va qora mogʻor spora (oʻsimlik, zamburugʻ … Читать далее
Hujayra qanday ish bajaradi? Hujayra — har qanday tirik mavjudotni tashkil etuvchi qurilish materiali. Barcha tirik mavjudotlar bitta yoki koʻpgina hujayradan tashkil topadi. Eng sodda oʻsimlik va hayvonlar bitta hujayradan iborat. Murakkab hayvon va oʻsimlik organizmlarida hujayralar birgalikda ishlaydi. Ularning har biri oʻsimlik yoki hayvon tanasida oʻz vazifasini bajaradigan guruhlarga boʻlingan. Toʻqima — muayyan bir … Читать далее
O‘lat nima? Oʻlat epidemiyasi haqidagi birinchi yozma qaydlar Tavrotda boʻlgan. Filistimliklar isroilliklarni magʻlub etib, buning uchun oʻlat bilan jazolangan. Oʻlat dastlab kalamush va boshqa kemiruvchilarga, soʻngra odamlarga ham taʼsir qiladigan oʻtkir yuqumli kasallik. Uni Bacillus pestis mikrobi keltirib chiqaradi. Kemiruvchilarda yashaydigan burgalar odamlarni chaqib, ularga ham bu kasallikni yuqtiradi. Oʻlatga chalingan odamda isitma boshlanadi, eti … Читать далее