Arxeologiya nima? Arxeologiya bu — bizni o‘tmishda yashagan odamlarning hayoti bilan tanishtiradigan fan. U sayyoramizning qadimgi ikki oyoqli aholisidan qolgan barcha narsalarni o‘rganish bilan shug‘ullanadi. Arxeologlarning ishi ikki tarkibiy qismdan iborat. Ularning har biri bilan shug‘ullanish uchun maxsus tayyorgarlik talab etiladi. Birinchi qism — qadimiy aholi manzilgohlarida olib boriladigan qazish ishlari. Qazib olinganda ko‘pincha juda … Читать далее
Tuproq nima? Bugungi kunda dunyoda mavjud bo‘lgan deyarli barcha tuproq qachonlardir yalang‘och qoyalar bo‘lganini bilasizmi? Millionlab yillar davomida tabiat ularga ta’sir qilib, yemirib, maydalab biz tuproq deb ataydigan qismlarga parchalab tashlagan. Toshlarning yemirilish jarayoni turlicha kechadi. Issiq va sovuq mavsum natijasida ularda yoriqlar paydo bo‘ladi. Shamol olib keladigan qum buluti ta’sirida tosh yediriladi. Muz parchasi … Читать далее
Bakalavr darajasi nima? Buyuk Britaniyada kollej yoki universitetni bitirgan talabalar bakalavr darajasiga ega boʻladi. Agar talaba asosan gumanitar fanlarni oʻrgangan boʻlsa, u gumanitar fanlar bakalavri darajasini oladi. Oʻzini boshqa fanlarga bagʻishlaganlar esa tabiiy fanlar bakalavriga aylanadi. Koʻpchilik bu bosqichda toʻxtamay, oʻqishni davom ettirmoqda. Ular keyingi bosqich — gumanitar yoki fanlar magistri darajasiga erishadi. Oʻqishni davom … Читать далее
Kentavrlar nima? Yuz yillar oldin yashab, hayotingizda biror marta ot koʻrmaganingizni tasavvur qilib koʻring. Toʻsatdan ariq va toʻsiqlardan osongina sakrab oʻtayotgan yoki tekislik boʻylab yelib yuguradigan, otiga goʻyo yopishib ketganga oʻxshash chavandozga koʻzingiz tushadi. Xayolingizdan odam va ot bitta mavjudot degan fikr oʻtishi mumkin. Ispan chavandozlarini birinchi marta koʻrgan ayrim hindular ham shunday deb oʻylagan. … Читать далее
Yakkashox nima? Qadimgi zamonda uzoq mamlakatlarga sayohat qilish uzoq muddatli va xavfli tadbir boʻlgan. Buni bajarishga jurʼat etganlar uyga eson-omon qaytib kelganidan soʻng begona yurtda duch kelgan gʻalati va ajoyib narsalar haqida gapirib bergan. Koʻpincha gap gʻayrioddiy va dahshatli afsonaviy hayvonlar haqida ketgan. Ogʻizdan ogʻizga oʻtgan bu hikoyalar vaqt oʻtishi bilan yanada hayratlanarli koʻrinish olgan. … Читать далее
Vazirlar Mahkamasi nima? Britaniya parlamentining quyi palatasida muhim masala muhokama qilinganda, barcha eʼtibor spikerning oʻng tomonidagi oʻrindiqlarning oldingi qatorini egallagan bir guruh odamlarga qaratiladi. Bu odamlar biron-bir masalada hukumat siyosati bilan bogʻliq takliflarni kiritadigan, ayni paytda davlatni boshqarayotgan partiya vakillaridir. Vazirlar Mahkamasi taʼrifi (Buyuk Britaniyada u shunchaki “kabinet” deb ataladi) Valter Boyntxot tomonidan berilgan: kabinet … Читать далее
Gipofiz nima? Gipofiz tana endokrin tizimining bir qismidir. Endokrin tizim butun tanada joylashgan bezlardan iborat. Bu bezlar gormon deb ataladigan, faol kimyoviy modda ishlab chiqaradi. Ushbu bezlardan chiqqan ajralmalar toʻgʻridan toʻgʻri qonga tushib, butun tanaga tarqaladi. Umuman olganda, endokrin tizim tanadagi koʻplab jarayonlarni tartibga solishda qatnashadi. Bu tizimning bir qismi boʻlgan gipofiz esa tanadagi koʻplab … Читать далее
G‘uddasimon bez — epifiz nima? Tanada muayyan moddalar ishlab chiqaradigan aʼzolar mavjud. Ular bezlar deb ataladi. Odatda “bez” soʻzi endokrin tizim yoki ichki sekretsiya bezlarini anglatadi. Bu bezlar aʼzolarga biron-bir tomir orqali boradigan emas, toʻgʻridan toʻgʻri qonga tushadigan moddalarni ishlab chiqaradi. Bu moddalar gormonlar deb ataladi. Gormonlar qon oqimi bilan tarqaladigan va tananing barcha qismlariga … Читать далее
Skelet nega kerak? Skeletning ikki asosiy vazifasi bor — tanani tik holatda ushlab turish va ichki aʼzolarni himoya qilish. Skelet asosan suyaklardan tashkil topgan sinchdir. Chaqaloq tugʻilganida uning skeletida 270 taga yaqin suyak boʻlib, ayrimlari juda kichik boʻladi. Ularning baʼzilari birlashib bitib ketgani uchun voyaga yetgan odamda suyaklar soni odatda 206 taga tushadi. Boʻgʻimlarda suyaklar … Читать далее
Xol nima? Xol yoki nor tugʻilganda tanada boʻladigan yoki keyinroq paydo boʻladigan oʻziga xos belgilardir. Tibbiyot hozircha ularning paydo boʻlish sabablarini bilmaydi va buning oldini olish usullari ham hali ishlab chiqilmagan. Ammo bir narsa aniq: bola tugʻilishidan oldin uning onasi nimadandir qoʻrqishi bilan xollarning hech qanday aloqasi yoʻq. Deyarli har bir inson tanasining biror-bir joyida … Читать далее